Znacie ten ból, gdy siedzimy na słońcu, a potem kilka godzin później skóra robi się czerwona i piecze ? Potem pojawiają się pęcherze. Zazwyczaj mamy z głowy kilka nieprzespanych nocy, bo boli nas, więc nie możemy zasnąć. Często zepsuta jest reszta wakacji. Co gorsza, skóra nam się jeszcze złuszcza, a wraz z nią okupiona cierpieniem opalenizna.
Ze słońcem trzeba bardzo uważać. Wszyscy wiemy że powoduje oparzenia, bo tak działają promienie ultrafioletowe, które wywołują uszkodzenia w skórze właściwej. Promienie UV dzielą się na UVA i UVB – te pierwsze wnikają głęboko w skórę i wywołują oparzenia słoneczne, drugie dają opaleniznę , która jest potem powodem do dumy i dowodem na udane wakacje (ach, te pełne zazdrości komentarze w pracy). W czasach, gdy nie było kremów z filtrami, każdy z nas miał choć raz w życiu takie bąble.
Nadmiar słońca jest szkodliwy dla skóry. Jednak słońce jest nam potrzebne! Pod wpływem reakcji na promienie UV w skórze wytwarza się witamina D – jest to najlepsze sposób na jej naturalne pozyskanie. Zatem powinniśmy się nim cieszyć umiarkowanie. Większość filtrów działa na promienie UVA, nie zatrzymując UVB, byśmy mogli pochwalić się pięknym odcieniem skóry. Jednak, nie dajcie się zwieść pozorom – każde promienie UV powodują starzenie skóry, przyczyniają się też przy wieloletniej ekspozycji do powstania nowotworów, w tym czerniaka.
Rzekome „alergie na słońce” to odczyny skórne, zapalne, które wywoływane są promieniami słonecznymi. Inaczej – fotodermatozy.
Mogą wystąpić jako pokrzywka skórna, jako zapalenie naczyń (małe wybroczyny w skórze), jako świąd skóry, rumień, obrzęk po ekspozycji na słońce.
Dzielą się na reakcje fotoalergiczne, fototoksyczne i fotodermatozy idiopatyczne.
Osoby, które na nie cierpią muszą się chronić przed słońcem bardzo dokładnie!
Często te reakcje związane są z rozchwianym układem odpornościowym (alergią, autoagresją) lub narażeniem na chemikalia, w tym leki. Dlatego apel do osób przyjmujących leki – nie wystawiajcie się na bezpośrednie działanie promieni słonecznych! Noście przewiewne ubrania z długim rękawem, stosujcie filtry (choć o filtrach za chwilę – nie gwarantują bezkarności) Jakie są niepożądane reakcje na słońce?
Taka pokrzywka to reakcja typu I – czyli normalna alergia, IgE zależna z uruchomieniem kaskady histaminowej i można ją leczyć lekami przeciwhistaminowymi.
Zaczyna się tak, że w surowicy krążą tzw. proalergeny, które pod wpływem światła UVA i UVB zamieniają się w alergeny. Występuje ona szybko po narażeniu na słońce i równie szybko ustępuje (1-2 godziny po ustaniu ekspozycji). Występuje w miejscach odsłoniętych, narażonych na promieniowanie.
Występuje często, jednak wiele przypadków pozostaje nierozpoznanych, gdyż lekarze poprzestają na rozpoznaniu „uczulenia na słońce” i nieskutecznym w tym przypadku leczeniu lekami przeciwhistaminowymi. Jest reakcją alergiczną IV typu, czyli nadwrażliwością opartą o komórki odpornościowe. Jest to reakcja opóźniona, czyli odczyn skórny może wystąpić nawet 24 – 48 godzin po narażeniu na słońce – może być pomylony z oparzeniem słonecznym.
Jest to odmiana kontaktowego zapalenia skóry. Może być także powodowana przez chemikalia. Należą do nich środki bakteriobójcze, konserwanty, perfumy i kosmetyki, leki ogólne i miejscowe, środki przeciwko komarom, a także – filtry przeciwsłoneczne!
Z preparatów do stosowania zewnętrznego szczególnie należy uważać na maści z dziegciem oraz preparaty na trądzik, a także – preparaty z retinolem. Fotouczulają także zioła – najbardziej nagietek, dziurawiec, bergamotka, arcydzięgiel.
Alergię na chemikalia najlepiej diagnozować za pomocą skórnych testów płatkowych – największym popularyzatorem metody jest profesor Radosław Śpiewak z Krakowa.
W chorobach układowych takich jak toczeń rumieniowaty skórny i układowy może dochodzić do zapalenia naczyń krwionośnych pod wpływem promieni słonecznych. Tworzą się wówczas białe blizny. Charakterystyczny dla tocznia jest „czerwony motyl” na twarzy – powstaje on właśnie jako odczyn na działanie promieniu słonecznych.
Mało mówi się o tym, że choroby tarczycy mogą manifestować się jako nadwrażliwość na słońce. Słyszeliście termin „ bielactwo tarczycowe” ? To takie eufemistyczne określenie na białe plamki na skórze, które tworzą się u osób z chorą tarczycą, także w formie małych blizn. Należy odróżnić to od bielactwa skórnego, które także jest chorobą autoimmunologiczną i które czasem (rzadko) towarzyszy chorobom tarczycy, jednak jest osobną jednostką chorobową.
Inną chorobą, która związana jest z ekstremalnie silnymi reakcjami na słońce jest porfiria. Cierpiącym na porfirię skórną szkodzi słońce powoduje u nich zaniki naskórka i martwicę tkanki łącznej. Dłonie i twarz deformują się, zanikają małżowiny uszne i nos, chorzy tracą palce i powieki. Porfiria to choroba, a raczej choroby, których wspólną cechą są zaburzenia przetwarzania hemoglobiny we krwi, dokładnie w przebiegu metabolizmu hemu (zaburzenia działania enzymów w szlaku syntezy hemu, zwanym również szlakiem porfiryn). Najczęściej jest to choroba dziedziczna i w rodzinie, gdzie u jednego z rodziców wykryto chorobę, predyspozycję do dziedziczenia wykazuje 50% dzieci. Jednak, wszelkie zaburzenia (np. zatrucia chemiczne) prowadzące to zaburzeń szlaku porfiryn mogą działać w podobnym mechanizmie – prowadzić do ostrych reakcji skórnych pod wpływem słońca.
