W różnych krajach wynik badania mocznika wyraża się na dwa sposoby. W niektórych miejscach stężenie w osoczu lub surowicy wyraża się jako ilość azotu mocznikowego (BUN) w mg/dl , mimo iż próbka do analizy to krew, a nie mocz. W innych krajach mocznik jest wyrażany jako cała cząsteczka w jednostce mmol/l. Jednakże BUN odzwierciedla tylko zawartość azotu w moczniku. Aby obliczyć zawartość mocznika (czyli całej cząsteczki, a nie tylko jej części azotowej) w próbce, należy wziąć pod uwagę przelicznik:
BUN 10 mg/dl = mocznik 21.4 mg/dl
BUN (mg/dL) na mocznik(mmol/L):
Pomnożyć razy 10 aby przejść z /dL na /L a następnie podzielić przez 28 aby przekształcić mg BUN na mmol mocznika, czyli 10/28 = 0.357
Zatem przelicznik wynosi 0.357
BUN mg/dL pomnożony razy 0.357 = mocznik (mmol/L)
Mocznik (mmol/L) podzielony przez 0.357 = BUN (mg/dL)
Prawidłowe wartości:
Mocznik we krwi 2.5-7.8 mmol/L
BUN we krwi 7.0-22 mg/dL
Stężenie mocznika w surowicy/osoczu odzwierciedla równowagę między produkcją mocznika w wątrobie a wydalaniem mocznika przez nerki z moczem ; tak więc zwiększony poziom mocznika w osoczu / surowicy może być spowodowany zwiększoną produkcją mocznika, zmniejszoną eliminacją mocznika lub połączeniem tych dwóch.
Zdecydowanie najwyższe stężenia występują w kontekście zmniejszonego wydalania mocznika z moczem z powodu zaawansowanej choroby nerek i związanego z tym znacznego zmniejszenia współczynnika przesączania kłębuszkowego (GFR). Wartość mocznika jako testu czynności nerek zależy od obserwacji, że stężenie mocznika w surowicy/osoczu odzwierciedla GFR: wraz ze spadkiem GFR wzrasta poziom mocznika w osoczu/surowicy.
W kilku przypadkach stężenie mocznika we krwi może być zwiększone przy prawidłowym GFR. Wzrost zawartości białka w diecie powoduje zwiększoną produkcję mocznika. Jeśli produkcja jest znacznie zwiększona, może wpływać na wzrost mocznika w osoczu/surowicy. Wzrost stężenia amoniaku może mieć również związek z wiekiem.
Oprócz przyczyn fizjologicznych występują również przyczyny patologiczne wzrostu stężenia mocznika we krwi, takie jak:
Zmniejszenie stężenia mocznika w osoczu/surowicy jest rzadsze i zwykle ma mniejsze znaczenie kliniczne niż zwiększenie stężenia mocznika w osoczu / surowicy.
Istnieją dwie fizjologiczne przyczyny obniżonej koncentracji:
Przyczyną patologiczną mogą być choroby wątroby. Niedobór któregokolwiek z pięciu enzymów cyklu mocznikowego (UCD – defekty cyklu mocznikowego), może powodować zmniejszenie syntezy mocznika, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia stężenia mocznika we krwi. Innym przypadkiem jest przewodnienie, które wpływa na GFR, zwiększając go. Większy GFR powoduje zwiększone wydalanie mocznika. Z tego powodu przewodnienie, które może wystąpić np. w SIADH (zespół nieadekwatnego wydzielaniawazopresyny) często wiąże się ze zmniejszeniem stężenia mocznika we krwi.
Źródła:
1. Weiner ID, Mitch WE, Sands JM. Urea and ammonia metabolism and the control of renal nitrogen excretion. Clin J Am Soc Nephrol [Internet]. 2015 Aug 7 [cited 2020 Aug 24];10(8):1444-58. Available from: /pmc/articles/PMC4527031/?report=abstract
2. Higgins C. Urea and the clinical value of measuring blood urea concentration [Internet]. [cited 2020 Aug 24]. Available from: https://acutecaretesting.org/en/articles/urea-and-the-clinical-value-of-measuring-blood-urea-concentration
3. Baum N, Dichoso CC, Carlton CE. Blood urea nitrogen and serum creatinine. Physiology and interpretations [Internet]. Vol. 5, Urology. Urology; 1975 [cited 2020 Aug 24]. p. 583-8. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1093306/
4. Mehta AR. Why does the plasma urea concentration increase in acute dehydration? Am J Physiol – Adv Physiol Educ. 2008;32(4):336.
5. Aronson D, Mittleman MA, Burger AJ. Elevated blood urea nitrogen level as a predictor of mortality in patients admitted for decompensated heart failure. Am J Med [Internet]. 2004 Apr 1 [cited 2020 Aug 24];116(7):466-73. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15047036
