fbpx
Szukaj
Close this search box.

Histamina – kiedy musisz wprowadzić dietę niskohistaminową?

Histamina jest aminą tkankową . Już w 1913 r. ludzie zaczęli interesować się tą substancją i szukali powiązania między reakcją organizmu ludzkiego, a jej podniesionym poziomem we krwi. Powstaje na przykład w mięsie ryb na drodze odłączenia dwutlenku węgla (dekarboksylacji) od histydyny- aminokwasu egzogennego (takiego, który nie wytwarza się w organizmie, a jedynie jest dostarczany wraz z pożywieniem).

HISTydyna -> HISTamina

Sprzyjającym warunkiem jest temperatura otoczenia powyżej 0℃. Wówczas ilość histaminy może osiągnąć od 25mg do 50mg na 100g ryby.

Produkty wysokohistaminowe
Zatrucie histaminą

Posługując się przykładem ryb – powstawanie histaminy w ich mięsie odbywa się w takim sam sposób jak w organizmie człowieka. Sygnał odbierany przez organizm, podwyższając poziom białych krwinek- rozpoczyna się cała kaskada reakcji obronnych organizmu. Zatem po spożyciu takich produktów może wystąpić tzw. „zatrucie” histaminą (skombrotoksizm) objawiające się bardzo charakterystycznie:

  • świądem skóry,
  • pokrzywką,
  • bólami głowy (w tym migrenowe bóle głowy),
  • katarem siennym,
  • łzawiącymi, spuchniętymi oczyma,
  • skurczem oskrzeli,
  • obrzękiem krtani,
  • nudnościami i wymiotami,
  • biegunką (występującą w ciągu kilku godzin od czasu kontaktu z alergenem),
  • tachykardią (przyspieszoną akcją serca),
  • dysfagią (trudnością w przełykaniu)/ odynofagią (bólem podczas przełykania),
  • wzmożonym pragnieniem i wiele innych (zaburzenia miesiączkowania, bezsenność).
  • Okazuje się, że często histamina, a nie czynnik zakaźny powoduje biegunkę podróżnych. W 1940 roku Leon Popielski odkrył, iż histamina stymuluje wytwarzanie kwasu solnego w żołądku. Wyjaśnia to nadmierną stymulację układu pokarmowego i biegunki, która pojawia się u osób zmagających się z HIT, po spożyciu produktów wysoko histaminowych oraz nietolerowanych.

    Skoro histamina występuje naturalnie w produktach spożywczych, pytanie brzmi dlaczego niektóre osoby jej nie tolerują?

    Hipokrates rzekł – wszystkie choroby zaczynają się w jelicie. Idąc tą myślą należy sobie przypomnieć, jak ważny jest udział bakterii jelitowych w ochronie organizmu. Mówi się, że ilość komórek bakteryjnych w organizmie człowieka jest tak duża, że można uznać ją za kolejny organ. Oczywiście ma to swoje podłoże – bakterie te spełniają szereg funkcji, a jedną z nich jest pomoc w degradacji histaminy.

    W jelitach znajdują się także te, odpowiedzialne za pomoc w produkcji histaminy. Gdy powstaje nierównowaga w ilości tych dwóch rodzajów mikroorganizmów (po antybiotykoterapii i innych lekach, tj. IPP- Inhibitory pompy protonowej, doustna antykoncepcja hormonalna, leki steroidowe, statyny, spożywaniu wysoko przetworzonej żywności, słodyczy, stałej ekspozycji na stres, nawracające infekcje bakteryjne, wirusowe i inne), powstaje dysbioza- brakuje bakterii o pozytywnych funkcjach, a istnieje przerost bakterii patogennych, również tych, które stymulują wytwarzanie histaminy.

    Jest to skorelowane z lokalnym stanem zapalnym w jelitach i zmniejszeniem wydzielania enzymu DAO (diaminooksydaza) przez komórki jelitowe, który degraduje histaminę. Dlatego niedobory w barierze bakteryjnej powodują rozszczelnienia pomiędzy enterocytami (komórkami jelit) i przepuszczalność niektórych substancji ze światła jelit do krwiobiegu – w tym histaminę. Histamina łącząc się z układem odpornościowym naśladuje procesy obronne organizmu, w tym ogólnoustrojowy stan zapalny.

    Warto zauważyć zatem pewną zależność- jeśli poziom DAO jest zbyt niski, jednocześnie poziom histaminy jest za wysoki.

    Pomimo tego, iż nietolerancja histaminy daje ostre objawy podobne do alergicznych, należy do niealergicznych nadwrażliwości pokarmowych, co oznacza że odpowiedź organizmu nie opiera się na aktywności układu odpornościowego.

    Nadwrażliwość pokarmowa jest nieprawidłową odpowiedzią organizmu na spożyty pokarm, wywołując określone objawy. Wśród reakcji układu odpornościowego jest wytwarzanie przeciwciał klasy IgE i IgG. Na tej podstawie można odróżnić alergię (IgE zależną) od nietolerancji pokarmowej (IgE niezależną).

    Poniżej znajduje się wykres pokazujący, czym różni się nadwrażliwość alergiczna od niealergicznej.

    Jedną z różnic pomiędzy alergią, a nietolerancją jest fakt, iż alergia to wieloletnia pamięć immunologiczna z objawami natychmiastowymi w kontakcie z alergenem, podczas gdy nietolerancja – okresowa, nabyta (np. podczas porodu) lub z okresami remisji (zatrzymania) z objawami typu opóźnionego – pojawiające się godziny bądź dni po kontakcie z nietolerowanym pokarmem.

    Należy zwrócić uwagę także na alergie wziewne, które objawiają się np. katarem siennym, obrzękiem, zaczerwienieniem i łzawieniem oczu, wysiękiem. Dzieje się tak gdy alergen (pyłki drzew i traw, kurz, sierść) dostaje się do błon śluzowych- bezpośrednio przez dotyk (głaskanie psa, kota itp.), oddech (kurz) ale i spacer na zewnątrz podczas okresu pylenia drzew i traw (kontakt ze śluzówką oka).

    Istnieje również zjawisko nietolerancji krzyżowych. Oznacza, to iż tworzy się powiązanie pomiędzy alergią pokarmową i wziewną. Proces występowania odpowiedzi na kontakt z alergenem pokarmowym lub wziewnym jest ten sam- organizm rozpoznaje je w takim sam sposób, ponieważ białka stanowiące główny alergen (znajdujące się w produkcie spożywczym lub pyłku drzew/traw mają identyczną budowę strukturalną. Przykładem jest częste występowanie alergii na pyłki brzozy i jednocześnie na jabłko, kurz i owoce morza (małże, krewetki, skorupiaki), trawy i zioła- ryż.

    Najczęstsze alergeny krzyżowe

    Diagnostyka alergii i nietolerancji

    Aby móc zdiagnozować obecność nadwrażliwości i rozpoznać czy jest alergią (przeciwciała IgE), nietolerancją (przeciwciała IgG), nadwrażliwością niealergiczną (objawy bez reakcji układu immunologicznego, np. nietolerancja histaminy) można wykonać różnego rodzaju testy:

    W jaki sposób można radzić sobie z występowaniem alergii i/lub nietolerancji?

    Przede wszystkim odpowiednie testy powinny zostać zlecone indywidualnie dla pacjenta przez lekarza lub dietetyka – na podstawie objawów, ewentualnie innych parametrów diagnostycznych.

    Następnie osoba zlecająca powinna zinterpretować wynik i ustalić dalsze etapy, czyli:

  • dieta eliminacyjna wykluczająca produkty nietolerowane/ alergenne, ale z zastosowaniem ich zamienników, aby dieta nie była tylko uboższa o dane produkty, ale była zbilansowana i dopasowana indywidualnie przez dietetyka (do zastosowania przez ustalony okres czasu),
  • suplementacja zmniejszająca stany zapalne, uzupełniająca niedobory, np. enzym DAO oraz uszczelniająca barierę jelitową,
  • w przypadku alergii wziewnych należy rozważyć immunoterapię alergenową, zwaną potocznie odczulaniem- metoda długotrwała, ale w większości przypadków skuteczna. Polega na podawaniu szczepionki zawierającej alergeny, na które dana osoba jest uczulona, celem ponownego przyzwyczajenia organizmu do czynników wywołujących objawy alergii. Procedura odczulania opiera o dwa etapy: leczenie początkowe (podawanie coraz większych dawek szczepionki, aż do wartości stałej) oraz leczenie podtrzymujące (ta sama, stała dawka szczepionki przyjmowana w regularnych odstępach przez 3-5 lat. Czas leczenia różni się w zależności od rodzaju alergenu. Prowadzi to do wyraźnej i trwałej poprawy jakości życia. Dawne metody iniekcji podskórnej zmuszały do podawania szczepionki przez cały rok, jednak, ówcześnie istnieje metoda podjęzykowa- dzięki czemu odczulanie można wprowadzić na 4 miesiące przed okresem pylenia, w jego trakcie i po tym okresie. Jedynie w reakcji alergicznej na roztocza kurzu domowego, które nie są sezonowe, jak pyłki roślin, odczulanie trwa 12 mieisęcy. Pierwsza dawka zawsze podawana jest w gabinecie lekarza i wykonywana przez niego. Następne pacjent przyjmuje w warunkach domowych.
  • Jeśli istnieje alergia wziewna na jakąś substancję, od razu oprócz odczulania należy wdrożyć dietę eliminacyjną, aby całym postępowaniem działać przeciwko alergenom krzyżowym.

    Podsumowując wdrażanie samej diety niskohistaminowej nie jest kluczem do pozbycia się stanów zapalnych , ponieważ objawy mogą świadczyć nie tylko o jej podwyższonym poziomie, ale przede wszystkim alergiach i/lub nietolerancjach. Każde zmiany w diecie należy ustalać z dietetykiem prowadzącym, a immunoterapię z lekarzem.

    Nie wolno wprowadzać radykalnych zmian i eliminacji „na własną rękę”, ponieważ eliminując niepotrzebnie dany produkt, który jest podejrzewany, iż alergizuje, a nie zostaną wykonane badania diagnostyczne, można nabawić się ich nietolerancji, ponieważ zanikną enzymy je trawiące. W przypadku diety eliminacyjnej przeprowadzonej prawidłowo wychodzenie z niej również powinno odbywać się pod nadzorem dietetyka, by moc powoli i stopniowo rozszerzać dietę o wcześniej nietolerowane produkty- jak u małego dziecka (wprowadzenie produktu w odpowiednim czasie, a następnie obserwacja i notowanie ewentualnych objawów).

    Dopiero zastosowanie jednocześnie wszystkich etapów opisanych powyżej daje pozytywne zmiany dla zdrowia i samopoczucia.

    Źródła:

    1. Koch A., Wawrzyniak A., Rakowska M. wsp. Objawy pseudoalergii, a zaburzenia metabolizmu histaminy. Pediatria i medycyna rodzinna 2016; 12(3): 234-241
    2. T C Pinzer , E Tietz , E Waldmann i wsp. Circadian profiling reveals higher histamine plasma levels and lower diamine oxidase serum activities in 24% of patients with suspected histamine intolerance compared to food allergy and controls. Allergy 2018; 73(4): 949-957
    3. Karabin K.- Nadwrażliwość pokarmowa IgG-zależna: fenomen czy epifenom medyczny? Kompendium nietolerancji pokarmowej, kiedy jedzeNIE szkodzi. 2018; 12
    4. https://www.culturedfoodlife.com/histamines-and-fermented-foods/ [dostęp: 07.08.2020r.]
    5. Buczyłko, Zespół niedoboru diaminooksydazy nowe aspekty diagnostyki i leczenia. Alergia, 2017, 2; 27-32

    Rycina 1. Podział nadwrażliwości pokarmowych
    Karabin K.- Nadwrażliwość pokarmowa IgG-zależna: fenomen czy epifenom medyczny? Kompendium nietolerancji pokarmowej, kiedy jedzeNIE szkodzi. 2018; 12

    Tabela 1. Najczęstsze alergeny krzyżowe
    Farmacja praktyczna https://www.farmacjapraktyczna.pl/2015/06/alergie-krzyzowe/ [dostęp: 07.08.2020r.]