Zaburzenia mowy u dzieci w spektrum autyzmu
Mowa wyróżnia człowieka na tle innych gatunków, pozwala nam na wyrażanie siebie i porozumiewanie się. Mowa łączy się ze słuchem, bez zmysłu słuchu nie nauczymy się mówić. Brak reakcji na imię czy polecenia u dziecka może oznaczać, że nastąpił problem z rozwojem społecznym.
Zaburzenia mowy to jedne z najbardziej charakterystycznych objawów występujących w autyzmie. Rozwój mowy zależy od prawidłowego rozwoju fizycznego, psychicznego i ruchowego oraz od sprawności słuchowych i wzrokowych dziecka. Choroby zapalne również mogą wpływać na zaburzenia mowy. Zapalenie ucha środkowego, szczególnie przewlekłe może wywoływać zaburzenia mowy i przez to zaburzenia rozwoju u dzieci, ponieważ mowa nas rozwija.
Zaburzenia zdolności do komunikowania się u osób w spektrum obejmują:
- problemy z rozumieniem funkcji porozumiewania się,
- brak umiejętności wykorzystania komunikacji w kontaktach społecznych.
Dzieci autystyczne często mogą nie wiedzieć do czego służy komunikacja oraz nie mają potrzebnych do niej umiejętności. Nie zawsze oznacza to, że dziecko nie chce się z nami komunikować. Najprawdopodobniej po prostu nie potrafi. Rozwój mowy u dzieci w spektrum autyzmu jest procesem bardzo złożonym i wieloetapowym.
Dzieci w spektrum, które są w stanie mówić, często wykazują osłabioną zdolność do zaczynania rozmowy oraz do kontynuowania jej. Dziecko często powtarza te same słowa czy zwroty, ma problem z intonacją, często ton głosu jest bardzo monotonny. Dzieci często nie rozumieją celu języka, dlatego nie potrafią się sprawnie nim posługiwać w celach komunikacji z innymi. Około 30% dzieci z ASD nie rozwija funkcji mowy, a u pozostałych występują pewne opóźnienia bądź zaburzenia mowy.
Uszkodzenie struktur podkorowych może być również przyczyną zaburzeń mowy. Prawidłowe funkcjonowanie struktur podkorowych powoduje występowanie zjawiska emocjonalnej fazy intonacji przekazywanych sygnałów językowych. U dzieci autystycznych ta faza nie występuje.
W uszkodzeniach mózgu występuje tak zwana echolalia. Echolalia bezpośrednia polega na powtarzaniu przez dziecko słowa lub pytania, które właśnie mu zadaliśmy. Z kolei echolalia odroczona polega na powtarzaniu przez dziecku zdań, czy nawet tekstów piosenek, które usłyszało wcześniej. To zjawisko często występuje u dzieci w spektrum.
Jak powinien wyglądać prawidłowy rozwój mowy
1. Noworodek
- między 1-2 miesiącem powtarza gardłowe głoski
- w około 3 miesiącu potrafi piszczeć z radości
- wszystkie niemowlęta wydają gardłowe głoski, nawet jeśli nie mają sprawnego słuchu
2. Niemowlę od 3 do 12 miesiąca
- półroczne dzieci zaczynają gaworzyć
- około 9 miesiąca niemowlę powtarza i naśladuje usłyszane dźwięki
- do około roku życia dziecko powinno potrafić naśladować dźwięki i wyrazy
3. Roczne dziecko
- potrafi modulować głos i zmieniać intonację
- tworzy własne słowa
- potrafi prawidłowo wskazać przedmioty, osoby i czynności, ponieważ zaczyna rozumieć ich znaczenie
U dzieci autystycznych proces ten zazwyczaj nie przebiega zgodnie z rozpiską.