Zespół jedzenia nocnego – NES (night eating syndrome)
Zespół NES jest zaburzeniem odżywiania, które pierwszy raz zostało opisane w 1995 roku przez dr Alberta Stunkarda. Obecnie jest wpisane do DSM-5 jako „Inne określone zaburzenia karmienia lub odżywiania”. Osoby z zespołem nocnego jedzenia czują, że nie mają kontroli nad swoimi nawykami żywieniowymi, często czują wstyd i poczucie winy z powodu swojego stanu.
Według Narodowego Instytutu Zdrowia Psychicznego zespół nocnego jedzenia dotyka około 1,5% populacji i jest równie powszechny u mężczyzn i kobiet. Bardzo często problem ten jest bagatelizowany przez lekarzy i członków rodziny chorego.
Skutki zespołu nocnego jedzenia
Osoby z zespołem nocnego jedzenia często są otyłe lub mają nadwagę, co czyni je podatnymi na problemy zdrowotne związane z nadmierną masą ciała, na przykład wysokie ciśnienie krwi, cukrzycę i podwyższony poziom cholesterolu. U osób otyłych zwiększa się ryzyko zachorowania na choroby serca, wiele rodzajów raka i chorób pęcherzyka żółciowego. Osoby z zespołem nocnego jedzenia często mogą cierpieć na depresję. Przygnębienie pogłębia się w nocy i skłania do nocnego jedzenia. Oprócz tego bardzo często u tych osób występują zaburzenia snu.
Przyczyny NES
Przyczyny zespołu nocnego jedzenia są różne, ale zazwyczaj istnieje wiele różnych czynników. Czasami podczas studiów nabieramy nawyku nocnego jedzenia i nie jesteśmy w stanie przełamać się tego oduczyć. Może się zdarzyć również tak, że osoby chore pracują tak intensywnie, że pomijają posiłki, głównie obiady i rekompensują to w nocy. Zespół nocnego jedzenia może być również odpowiedzią na dietę. Zbyt mała ilość kalorii w ciągu dnia powoduje silną potrzebę spożywania pokarmu w nocy. Nocne jedzenie może być również odpowiedzią na stres.
Objawy zespołu nocnego jedzenia
Osoby z zespołem nocnego jedzenia mogą mieć nadwagę lub otyłość. Czują, że nie mają kontroli nad swoimi zachowaniami żywieniowymi, jedzą potajemnie, nawet kiedy nie są głodni. Czują też wstyd i wyrzuty sumienia z powodu swojego zachowania. Osoby chore zazwyczaj jedzą szybko, więcej niż większość ludzi w podobnym okresie i odczuwają utratę kontroli nad swoim jedzeniem. Jednak nie jest to warunek konieczny. Jedzą nawet wtedy, gdy nie są głodne i kontynuują jedzenie, nawet gdy są nieprzyjemnie najedzone.
Zakłopotani ilością, którą jedzą, zazwyczaj jedzą samotnie. Często odczuwają poczucie winy, wstręt, czy niepokój. Osoby chore zazwyczaj bardzo przejmują się swoją sylwetką, mają negatywny oraz własnego ciała i cechuje ich perfekcjonizm.
Kolejną charakterystyczną rzeczą jest fakt, iż osoby chore większą ilość pokarmów przyjmują wieczorem. Zazwyczaj rano nie odczuwają potrzeby zjedzenia śniadania, z kolei w nocy się wybudzają i odczuwają potrzebę spożycia produktów wysokokalorycznych. Może zdarzyć się również tak, że takie osoby będą nadużywać substancji psychoaktywnych.
Leczenie zespołu nocnego jedzenia
Skuteczne leczenie zazwyczaj wymaga połączenia kilku terapii. Zazwyczaj rozpoczyna się od edukacji pacjenta na temat prawidłowych wzorców żywieniowych oraz jego zaburzenia, aby był w stanie zidentyfikować przyczynę tego stanu i nauczyć się rozpoznawać kiedy silniej odczuwa potrzebę jedzenia w nocy. Włącza się również terapię żywieniową, aktywność fizyczną, a także terapię poznawczo-behawioralną (CBT), terapię dialektyczno-behawioralną (DBT), terapię interpersonalną (IT) i sposoby na radzenie sobie ze stresem. Wspomina się również o fototerapii.
Ostatnio coraz bardziej szczegółowo bada się wpływ selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI – ang. selective serotonin reuptake inhibitor) w leczeniu NES. W badaniu Miyaoka i wsp. pacjentom podawano paroksetynę lub fluwoksaminę, które spowodowały znaczne zmniejszenie kilku głównych objawów. Kolejne badanie przeprowadzono na sertralinie. Pacjenci leczoneni tym lekiem rzadziej wybudzali się w nocy, rzadziej występowały u nich epizody nocnego jedzenia oraz zmniejszył się procent zjadanych kalorii wieczorem. Odnotowano również zmniejszenie masy ciała u tych pacjentów.
W badaniach randomizowanych z sertraliną należy jednak zwrócić uwagę na to, że poprawa podstawowych objawów NES nie była powiązana z poprawą w skali depresji, co znaczy że to nie zmiana nastroju wpłynęła na zmniejszenie częstości epizodów nocnego jedzenia. Sertralina wykazała niezależny wpływ na zaburzone zachowania żywieniowe. Autorzy zasugerowali, że te badania wykazują zastosowanie sertraliny jako obiecującego leczenia NES i związanego z nim przyrostu masy ciała.
Udokumentowano również kilka udanych opisów przypadków leczenia NES topiramatem, ale nie przeprowadzono żadnych otwartych ani randomizowanych badań klinicznych. Pacjenci leczeni tym lekiem wykazują znaczne zmniejszenie spożycia pokarmów w nocy, zmniejszenie masy ciała oraz zmniejszenie odsetka spożywanych kalorii po obiedzie. Niestety lek ten ma kilka neurologicznych skutków ubocznych.
Terapia poznawczo-behawioralna
Główną myślą, która dotyczy chorym z NES jest: „Jeśli nie będę jadł, nie będę mógł zasnąć”. Ta myśl odróżnia osoby z NES od osób z napadami objadania się. Allison i wsp. opracowali poznawczą terapię behawioralną ukierunkowaną na objawy specyficzne dla NES. Podstawowym celem terapii poznawczo-behawioralnej w przypadku NES jest skorygowanie opóźnień w dobowych rytmach jedzenia poprzez przesunięcie przyjmowania pokarmu na pierwszą część dnia, przy jednoczesnym przerwaniu nauczonego związku między jedzeniem w nocy. Tę terapię łączy się z kontrolą masy ciała (monitorowanie spożycia żywności, regulowanie posiłków i przekąsek, ograniczanie dziennego spożycia kalorii).
Terapie tradycyjnie stosowane w leczeniu zaburzeń nastroju i lęku, takie jak terapia behawioralna, mogą być również przystosowane do skutecznego leczenia NES.
Progresywna relaksacja mięśni
Progresywna relaksacja mięśni (PMR) to technika terapeutyczna mająca na celu osiągnięcie rozluźnienia mięśni poprzez napięcie i rozluźnienie różnych grup mięśni. PMR łagodzi lęk oraz stres psychologiczny i fizjologiczny. Pawlow i wsp. przeprowadzili kontrolowane badanie kliniczne PMR w NES. Grupa badawcza wykazała znaczne zmniejszenie wieczornej hiperfagii i zwiększenie porannego apetytu. Oprócz tego nastąpiło zmniejszenie stresu, lęku, zmęczenia, złości, depresji i poziomu kortyzolu.
Fototerapia
Fototerapia została po raz pierwszy wprowadzona jako metoda leczenia zaburzeń afektywnych sezonowych w 1984 roku przez Rosenthala i wsp. Zasugerowano, że melatonina odgrywa rolę w występowaniu depresji sezonowej i że dostosowanie poziomu melatoniny w organizmie prowadziłoby do poprawy objawów. Ponieważ NES jest postrzegany jako zaburzenie rytmu okołodobowego, a melatonina bierze udział w regulacji rytmu okołodobowego, fototerapię zaproponowano jako możliwe leczenia NES. Nie przeprowadzono badań klinicznych, jednak przypadki pacjentów, u których zastosowano fototerapię są obiecujące.
Bibliografia:
https://www.waldeneatingdisorders.com/popular-searches/night-eating-syndrome-nes/
Allison KC, Tarves EP. Treatment of night eating syndrome. Psychiatr Clin North Am. 2011;34(4):785-796
O'Reardon JP, Allison KC, Martino NS, Lundgren JD, Heo M, Stunkard AJ. A randomized, placebo-controlled trial of sertraline in the treatment of night eating syndrome. Am J Psychiatry. 2006;163(5):893-898
Stunkard AJ, Allison KC, Lundgren JD, et al. A paradigm for facilitating pharmacotherapy at a distance: sertraline treatment of the night eating syndrome. J Clin Psychiatry. 2006;67(10):1568-1572
Miyaoka T, Yasukawa R, Tsubouchi K, et al. Successful treatment of nocturnal eating/drinking syndrome with selective serotonin reuptake inhibitors. Int Clin Psychopharmacol. 2003;18(3):175-177
O'Reardon JP, Stunkard AJ, Allison KC. Clinical trial of sertraline in the treatment of night eating syndrome. Int J Eat Disord. 2004;35(1):16-26.
Allison KC, Lundgren JD, Moore RH, O'Reardon JP, Stunkard AJ. Cognitive behavior therapy for night eating syndrome: a pilot study. Am J Psychother. 2010;64(1):91-106.
Coates TJ. Successive self-management strategies towards coping with night eating. J Behav Therapy Exper Psychiatry. 1978;9:181–183.
Pawlow LA, Jones GE. The impact of abbreviated progressive muscle relaxation on salivary cortisol. Biol Psychol. 2002;60(1):1-16