Nieswoiste zapalenia jelit (IDB) to grupa przewlekłych chorób układu pokarmowego, które związane są ze stanem zapalnym w przewodzie pokarmowych. Do najbardziej znanych chorób z tej grupy należą:

Częstość występowania chorób z tej grupy systematycznie wzrasta, a ich etiologia jest niestety niejasna. Stanowią one niejednorodną grupę chorób przewodu pokarmowego. Nieswoistych zapaleń jelit nie można wyleczyć, a jedynie zaleczyć. Celem terapii jest leczenie cyklicznych zaostrzeń i podtrzymywanie remisji, czyli okresu gdy objawy choroby nie występują.

Tak jak wspomniano powyżej, etiologia tych schorzeń nie jest do końca poznana, jednak przyjmuje się, że istotną rolę odgrywają czynniki genetyczne oraz emocjonalne. Również infekcje mogą stanowić czynnik przyczyniający się do ich powstawania (jednak jak na razie nie udało się wyizolować mikroorganizmu odpowiedzialnego za powstanie choroby).

Nieswoiste zapalenia jelit są grupą chorób manifestujących się na wiele różnych sposobów, dlatego też bardzo ciężko jest postawić szybką i prawidłową diagnozę. A to właśnie wczesne i prawidłowe rozpoznanie, a następnie wdrożenie odpowiedniego leczenia jest sprawą najistotniejszą. Zdarza się również, że przez wiele miesięcy, a czasami nawet lat, choroba nie zostaje zdiagnozowana.

Objawy IDB są bardzo uciążliwe i niejednokrotnie krępujące dla chorujących osób. Najważniejsze objawy nieswoistych chorób jelit to:

We wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego skutki odczuwa śluzówka jelita grubego (okrężnicy), a zwłaszcza jej końcowy odcinek łączący się z odbytem. Chory cierpi zazwyczaj na bóle brzucha, chudnie, dokucza mu parcie na stolec, a także przewlekłe biegunki z krwią oraz śluzem, a w okresach zaostrzeń gorączka. Badanie jelita ujawnia stan zapalny oraz owrzodzenia błony śluzowej okrężnicy i odbytnicy. Mogą tworzyć się polipy pozapalne, a po wielu latach nawet może ujawnić się choroba nowotworowa jelita.

Z kolei choroba Leśniowskiego-Crohna, a więc odcinkowe zapalenie jelit, może rozwinąć się w każdej części przewodu pokarmowego, od jamy ustnej po odbyt. Najczęściej w końcowym odcinku jelita cienkiego i jelita grubego. Wśród jej objawów wymienić można przewlekłą biegunkę, bóle brzucha, a także utratę masy ciała. Stan zapalny obejmuje całą grubość ściany jelita, a nie tylko błonę śluzową, ale ogranicza się jedynie do określonych jego odcinków, między którymi znajdują się fragmenty jelita o prawidłowym wyglądzie.

Leczenie nieswoistych zapaleń jelit może odbywać się czterema metodami. Wyróżnia się metody:
Prawdą jest natomiast, iż leczenie w obliczu aktualnej wiedzy jest głównie objawowe.
Spożywane pokarmy nie przyczyniają się wprawdzie do wystąpienia przewlekłego zapalenia jelit, ale prawidłowe żywienie jest ważną częścią terapii. Objawy wrzodziejącego zapalenia jelita i choroby Leśniowskiego-Crohna powodują bowiem utratę łaknienia, upośledzają wchłanianie pokarmu, a przewlekłe biegunki prowadzą do odwodnienia, utraty minerałów i witamin. Zalecenia dietetyczne w przypadku obu tych schorzeniach są podobne, jednak zawsze są bardzo indywidualne oraz zależne od etapu remisji/nawrotu.
Wśród licznych zadań postępowania dietetycznego należy wymienić przede wszystkim:
Z IDB często związane są towarzyszące infekcje bakteryjne, w związku z czym warto wykonać badania kału, takie jak: