FMT przeszczep kału
Przewód pokarmowy człowieka jest skolonizowany przez liczne gatunki bakterii, które biorą udział w wielu procesach – takich jak trawienie, dostarczanie składników odżywczych, wsparcie dla dojrzewania nabłonka okrężnic, ochrona przed patogenami, udział w tworzeniu witamin (wit. K, witaminy z grupy B), tworzenie energii dla komórek jelita.
Mikrobiom jelitowy człowieka stosunkowo stabilny i odporny w czasie. Jest też zindywidualizowany – każdy z nas ma inny skład mikrobiomu. Są jednak czynniki, które mogą ten mikrobiom – pozytywnie lub negatywnie - modyfikować:
- dieta,
- probiotyk,
- prebiotyki
- wirusy
- choroby przewlekłe jak cukrzyca
- leki -> zwłaszcza antybiotyki, NLPZ, leki hormonalne
Z mikrobiotą jelitową wiążemy wiele grup chorób, w tym:
- choroby zakaźne (zakaźne zapalenie żołądka i jelit),
- zakażenie Clostridium difficile (CDI)),
- SIBO, IMO, SIBO siarkowe, dysbioza jelitowa,
- choroby autoimmunologiczne (choroba alergiczna, cukrzyca, nieswoiste zapalenie jelit (IBD)),
- niektóre stany ogólne (nadwaga, zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego)
- choroby behawioralne
Obecnie istnieje wiele strategii terapeutycznych, które mogą być stosowane do korygowania stanu mikrobiomu jelit. U niektórych pacjentów, w niektórych przypadkach (szczególnie długotrwałych problemów) większość z nich może nie wykazywać zadowalających efektów klinicznych. W takich przypadkach szczególnie poleca się przeszczep mikrobioty kałowej (FMT).
Przeszczep kału - metody
Fecal microbiota transplantation: Review and update;Journal of the Formosan Medical Association Volume 118, Supplement 1, March 2019, Pages S23-S31
Przeszczep mikroflory kałowej (FMT) to metoda bezpośredniej zmiany mikroflory jelitowej biorcy w celu normalizacji składu i uzyskania korzyści terapeutycznych. Polega na umieszczaniu stolca od zdrowego dawcy w przewodzie pokarmowym innego pacjenta Obecnie wiele badań dowodzi, że FMT jest skuteczną terapią w nawracających i opornych na leczenie zakażeniach C. difficile, nawet u pacjentów ze współistniejącymi chorobami lub z obniżoną odpornością.
Historia przeszczepu kału
Historia FMT sięga IV wieku, ale jest wysoko ceniona dopiero od 2013 roku, kiedy amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków zatwierdziła FMT do leczenia nawracających i opornych na leczenie infekcji Clostridium difficile. Od tego czasu zakres zastosowań FMT szybko i szeroko rozszerzył się również na choroby pozajelitowe.
Aktualne wskazanie
- Nawracające i oporne na leczenie zakażenie Clostridium difficile (CDI)
Wskazania w dochodzeniu i potencjalne wskazania
- Choroby przewodu pokarmowego, w tym:
- Nieswoiste zapalenie jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna)
- Czynnościowe zaburzenia jelit (zespół jelita drażliwego, zaparcia)
Choroby pozajelitowe
- Zespół metaboliczny (cukrzyca typu 2, niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby)
- Otyłość
- Zaburzenia autoimmunologiczne
- Choroba Parkinsona
- Zaburzenia ze spektrum autyzmu
- Stwardnienie rozsiane
- Idiopatyczna plamica małopłytkowa
- Zakażenia organizmami wielolekoopornymi
- Dysfunkcja wielonarządowa u pacjentów w stanie krytycznym
FMT - dawca
Wybór dawcy jest procesem skomplikowanym, wymagającym bezwzględnego przestrzania procedur – przeprowadzenia wywiadu, uzupełnienia kwestionariusza, przeprowadzeniem badań krwi i kału. Jest to wymagane, aby ograniczyć i zapobiec występowaniu jakichkolwiek działań niepożądanych.
Kolejnym etapem jest prawidłowe przygotowanie biorcy, wraz z odpowiednim wyborem metody podawania. Bez względu na źródło materiału kałowego lub wybraną drogę podania, pacjenci poddawani FMT wymagają wsparcia i edukacji przed leczeniem. Do metod podawania należy:
- kapsuła doustna
- podanie za pośrednictwem górnego odcinka przewodu pokarmowego:
- ezofagogastroduodenoskopia (EGD)
- sonda nosowo-żołądkowa
- sonda nosowo-czcza lub nosowo-dwunastniczan
- podanie za pośrednictwem dolnego odcinka przewodu pokarmowego:
- kolonoskopia
- wlewka
Chociaż obecne dowody uznają FMT za ogólnie bezpieczną metodę terapeutyczną z niewielkimi skutkami niepożądanymi, długoterminowe skutki FMT nie zostały w pełni wyjaśnione (szczególnie długoterminowe skutki immunologiczne) – czekamy na dalsze badania. Większość badań klinicznych i przeglądów systemowych wykazała, że niektóre drobne zdarzenia niepożądane, takie jak dyskomfort w jamie brzusznej, biegunka, zaparcia i stany podgorączkowe, były przejściowo odnotowywane po FMT, a niezbyt częste ciężkie działania niepożądane wiązały się z możliwymi powikłaniami endoskopii i sedacji. Europejski konsensus sugerował, że okres obserwacji po FMT u pacjentów z CDI powinien wynosić co najmniej 8 tygodni, a treść obserwacji musi obejmować dane kliniczne i analityczne.