Menu
Ostatnio coraz częściej mówi się o dysbiozie jelitowej, o tym co może na nią wpływać i jak ona wpływa na nasz organizm. Jednak czym tak naprawdę jest dysbioza? Aby zrozumieć to pojęcie, warto wyjaśnić znaczenie kilku związanych ze sobą pojęć. Eubioza to stan równowagi , jeżeli organizm jest zdrowy mówi się, że występuje eubioza. Zatem dysbioza jest to zaburzenie stanu równowagi , poprzez przeróżne czynniki zewnętrzne i wewnętrzne. Aby przywrócić eubiozę stosuje się preparaty probiotyczne, co nazywane jest probiozą.
Probiotyki to „żywe drobnoustroje, które podawane w odpowiednich ilościach, wywierają korzystny efekt zdrowotny u gospodarza”. Niestety wiele z dostępnych na rynku preparatów nie będzie wywoływać efektu zdrowotnego, ponieważ nie są one przebadane. Probiotykoterapia jest skuteczna tylko w przypadku odpowiedniego dobrania bakterii do danej jednostki chorobowej, a także wybrania suplementu, który zawiera odpowiednie ilości tych bakterii oraz jest przebadany. Wybierając probiotyk należy zwrócić uwagę na jego gatunek, rodzaj oraz szczep.
wytwarzanie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, które zapewniają prawidłowe funkcjonowanie jelit, konkurują z patogenami o przyleganie do nabłonka jelitowego i zapobiegają kolonizacji, wpływają na pasaż jelitowy;
wytwarzanie witamin, neutralizacja czynników rakotwórczych, aktywność enzymatyczna, stabilizacja bariery jelitowej oraz metabolizowanie soli kwasów żółciowych;
wytwarzanie substancji bioaktywnych, działanie immunomodulujące oraz neurogenne.
Probiotykoterapia jak już wspomniano powinna być indywidualnie dobrana, czyli celowana, ponieważ każdy probiotyk będzie miał inny mechanizm działania. Ponadto niezwykle ważna jest odpowiednio wysoka dawka.
O pozytywnym działaniu probiotyków mówiono już w starożytności, kiedy to chorym z dolegliwościami jelitowymi zalecano spożywanie żywności bogatej w żywe kultury bakterii. Dlatego też w większości preparatów probiotycznych stosuje się bakterie kwasu mlekowego z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium, które są spożywane powszechnie z żywnością, a ich korzystne działanie jest udokumentowane. Należy również pamiętać, że aby szczep został uznany za probiotyczny, musi on być wyodrębniony z przewodu pokarmowego człowieka oraz mieć działanie antagonistyczne wobec drobnoustrojów patogennych.
Preparaty probiotyczne, które są dostępne, mogą być zarówno jedno- jak i wieloszczepowe. Jednoszczepowe będą się sprawdzać w przypadku określonego zaburzenia czy jednostki chorobowej, w której działanie danego szczepu zostało udowodnione, natomiast probiotyki wieloszczepowe mają wielozadaniowe działanie i mogą być bardziej skuteczne w profilaktyce.
Komórki odpornościowe występują w większej ilości, bo aż w 70% w przewodzie pokarmowym, dlatego jego odpowiednie funkcjonowanie i skład mikrobioty jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego. Probiotyki działają tak jak mikroorganizmy obecne w naszych jelitach, dzięki czemu wywierają korzystny wpływ na zdrowie.
Polega na wspieraniu prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego poprzez pobudzanie wytwarzania przeciwciał oraz cytokin przeciwzapalnych z jednoczesnym hamowaniem wytwarzania cytokin prozapalnych;
Stanowią barierę ochronną przed patogenami poprzez przyleganie do nabłonka jelit, wytwarzają związki bakteriobójcze, obniżają pH, przez co środowisko jest mniej korzystne dla patogenów oraz konkurują z nimi o składniki odżywcze, niezbędne do wzrostu, wytwarzają SCFA;
Wytwarzają witaminy z grupy B, witaminę PP oraz K, oraz wpływają na zwiększenie syntezy enzymów trawiennych;
Rozkładają związki karcinogenne oraz hamują bakterie syntetyzujące enzymy zaangażowane w karcenogenezę.
Dzięki tak rozległym funkcjom, probiotyki znalazły zastosowanie w wielu chorobach. Najczęściej można usłyszeć o ich wpływie w leczeniu biegunek infekcyjnych oraz biegunki, która towarzyszy antybiotykoterapii, ponieważ antybiotyk likwiduje nie tylko bakterie patogenne, ale również dobre bakterie znajdujące się w naszym przewodzie pokarmowym.
Długotrwała biegunka może być wyniszczająca dla organizmu, szczególnie dla małych dzieci, ponieważ powoduje odwodnienie. Szczepy pomocne w leczeniu biegunek oraz ich zapobieganiu to :
Dlatego właśnie podczas przyjmowanie antybiotyku zaleca się również probiotyk, jednak minimalna dawka bakterii powinna wynosić 5×109 jtk/dobę. Niektóre szczepy bakterii probiotycznych wpływają również na alergie wziewne i pokarmowe, prawdopodobnie poprzez wpływ mikrobioty na prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego oraz wydzielanie immunoglobulin IgA.
U pacjentów z nieswoistymi chorobami jelit układ immunologiczny atakuje drobnoustroje występujące w przewodzie pokarmowym co powoduje dysbioza, dlatego uważa się że podawanie probiotyków, które stymulują układ odpornościowy może być pomocne i zostało to udowodnione w leczeniu pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.
Mają one również zastosowanie u chorych z zespołem jelita nadwrażliwego oraz w leczeniu zakażenia H. pylori. Bakterie probiotyczne są w stanie hamować aktywność ureazy zobojętniającej kwas solny w żołądku, którą wytwarza Helicobacter pylori. Dzięki temu, bakteria nie jest w stanie stworzyć sobie korzystnego środowiska do przetrwania, więc jej eradykacja jest bardziej skuteczna.
Według niektórych badaczy probiotyki mogą mieć również działanie antyrakowe, ponieważ są one w stanie hamować rozwój drobnoustrojów, które przekształcają związki potencjalnie rakotwórcze w kancerogeny.
W kontekście chorób nowotworowych niezwykle ważna jest odporność wrodzona organizmu. Przyjmowanie probiotyków wpływa na aktywność i prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, między innymi poprzez pobudzanie syntezy limfocytów T, TNFα, INFγ. Zbawienny wpływ na komórki odpornościowe podczas przyjmowania probiotyków zachodzi nie tylko w nabłonku jelita, ale również na przykład w węzłach chłonnych.
Pamiętajmy, że część nowotworów rozwija się w konsekwencji przewlekłego stanu zapalnego. Probiotyki zaś wpływają na łagodzenie stanów zapalnych poprzez hamowanie wytwarzania cytokin prozapalnych.
Źródła:
Cichy W.: Fakty i mity: probiotyki, mikrobiota a mikrobiom. Forum Pediatrii Praktycznej 2018; 17
Rakowska M., Lichosik M., Kacik J., Kalicki B.: Wpływ mikrobioty na zdrowie człowieka. Pediatria i Medycyna Rodzinna 2016; 12(4): 404-412